Tôi chưa bao giờ đặt chân đến nước Ý. Kiến thức tiếng Ý ít ỏi sau khi đọc một vài tạp chí và xem truyền hình chưa cho phép tôi viết về những điều đã tạo nên một “Ý thần kỳ” trên phương diện những giá trị văn hoá – truyền thống to lớn của Đất nước xinh đẹp.
Tuy nhiên tôi đã rất may mắn được gặp gỡ một số người Ý đang sống và làm việc tại Việt Nam. Với tôi đó thực sự là những “sự kiện Ý” trong đời. Tôi học và nói cùng họ, tôi vui và đôi khi chia sẻ nỗi buồn cùng họ. Những ấn tượng về người Ý và tình cảm dành cho người Ý theo tôi ngay từ lần đầu tiên đặt chân vào khoa tiếng Ý; tôi tin sẽ còn theo mình trong suốt cuộc đời.
Những ngày đầu tiên làm sinh viên cho tôi cái cảm giác bỡ ngỡ như hồi mới vào lớp một. Tất cả đều mới mẻ, lạ lẫm và cũng đầy hứa hẹn. Đó là ngọn nguồn của sự hồi hộp, niềm hy vọng và một chút gì đó như nỗi e dè, bẽn lẽn và ngây ngô.
Người thầy giáo Ý đầu tiên của tôi xuất hiện. Thực lòng mà nói, cái háo hức ban đầu của tôi chủ yếu đến từ sự hiếu kỳ. Rồi cảm xúc đó cứ dâng dần, cho đến một lúc nó không đơn thuần là niềm vui trẻ con nữa mà là niềm hạnh phúc được làm sinh viên của thầy, lưu trong ký ức những kỷ niệm không phai giữa chúng tôi. Thầy như một làn gió nhẹ thoảng qua tâm trí, làm đong đưa những nhành cảm xúc, đánh thức niềm say mê viết và sáng tạo đang ngủ lười biếng và nâng trí tưởng tượng của tôi bay cao hơn, xa hơn. Với tất cả tấm lòng thầy truyền cho chúng tôi không chỉ kiến thức, vẻ đẹp của tiếng Ý mà còn thể hiện một nhân cách lớn như hình tượng người thầy mà các dân tộc châu Á quý trọng và tôn kính.
Chúng tôi như những chú sẻ non ríu rít quanh thầy tiếp thụ những bài học đầu tiên để vươn cao đôi cánh, sải rộng trên bầu trời ngôn ngữ mang màu xanh hoà bình; với tình yêu và sức trẻ chúng tôi sẽ bay qua những vùng đất mang tên Văn hoá, Truyền thống, Lịch sử, Văn học, Âm nhạc, Kiến trúc… và đậu lại miền giao thoa tình hữu nghị của hai nước trên nhiều lĩnh vực khác nhau.
Những người đàn ông ít khóc. Nhưng thầy khóc vì không kìm nén được những cảm xúc, khi với những giọt nước mắt của một đứa trẻ, lúc khóc như một người có tấm lòng bao la. Thầy khóc vì chúng tôi không hiểu bài, thầy khóc sau khi nghe tin quân Mỹ chiếm đóng Iraq, thầy khóc cho sự ra đi anh hùng của bác sỹ Carlo Urbani… Từ những giọt nước mắt của thầy, tôi thấy một tình yêu bao la tới con người và chợt nhận ra tôi sống vô tâm, trái tim tôi tràn sức sống nhưng không chứa đựng nhiều tình thương.
Thầy quay trở lại Ý. Đó là điều chúng tôi không bao giờ muốn xảy đến, một sự hụt hẫng khó lấp đầy. Bao nhiêu nước mắt, bao nhiêu nỗi buồn của các sinh viên không thể níu chân thầy, bởi thầy cũng khóc; thầy không thể lựa chọn ra đi hay ở lại.
Cô Graziella Costa tới. Tôi trở nên khó bảo; tôi phản đối cô chỉ vì cô không phải là thầy Andrea Fiori. Sau một khoảng thời gian, tôi quen dần với sự thiếu vắng thầy giáo cũ và đủ bình tâm đón nhận sự dạy dỗ của cô giáo mới với niềm kính trọng.
Thế là trong tôi có một chân dung Ý mới: tôi nhận ra cô nghiêm khắc với chúng tôi trong lớp vì cô muốn chúng tôi học tốt. Ngoài giờ học, cô khác: cô luôn biểu lộ cảm xúc thực của mình. Cô nhiệt tình giúp đỡ chúng tôi, cô cười lúc vui và khóc khi buồn. Tôi không nhớ cô đã trở nên thân thiết với chúng tôi từ lúc nào nữa. Điều tôi luôn muốn thấy ở cô ở cô là nụ cười thân ái.
Và tôi gặp ngài Đại sứ Italia tại Việt Nam. Giữa tôi và ngài có rất nhiều khoảng cách: địa vị xã hội, tuổi tác, quốc tịch… Nhưng những điều tôi nhận được từ ngài lại là nhiều bất ngờ thú vị. Ngoài lòng ngưỡng mộ tài năng của một đại sứ, một kiến thức sâu rộng về ngoại giao, tôi còn ngưỡng mộ ngài về tài nhiếp ảnh. Mỗi bức ảnh của ngài là một hơi thở mới; qua đó tôi có cơ hội được đưa trí tưởng tượng đến những vùng đất khác nhau khám phá những kỳ quan thiên nhiên, kỳ quan trong con người: bay trên đỉnh Kilimanjaro, bơi thuyền trên những con kênh Venezia, lang thang nơi phố cổ Hà Nội; rồi gặp những cụ già mang đậm chất truyền thống Việt Nam ngồi bên nhau têm trầu trò chuyện, một ông người Tây Tạng khó hiểu, những cô bé tập thể dục nhịp điệu nỗ lực trong niềm đam mê… Từ những bức ảnh tôi thấy một vũ trụ thu nhỏ, những tổ hợp của màu sắc, của chuyển động và ý nghĩa tiềm ẩn của cuộc sống. Với đôi mắt, tôi cảm thụ được những nét tinh tế, hài hoà của ánh sáng, màu sắc và bố cục; với giác quan thứ sáu, sâu sắc hơn, tôi cảm thụ được vẻ đẹp tinh thần con người vừa cụ thể vừa trừu tượng. Thần thái toả ra từ những tấm ảnh hai chiều có sức mạnh phản chiếu những vẻ đẹp đa chiều của cuộc sống. Từ một góc độ, ta thấy tinh hoa được thiên nhiên ban tặng; từ góc độ khác, ta thấy những tinh tuý được thời gian và con người tạo nên. Với tôi nhiếp ảnh là cách tốt nhất để lưu lại những khoảnh khắc quý báu không bao giờ có thể lặp lại. Có thể đôi khi ta gặp những bức không gây ấn tượng lắm, nhưng sẽ hiểu ý nghĩa ngay sau khi đọc ý tưởng tác phẩm: ngắn gọn, xúc tích nhưng bất ngờ và hay. Đó là một vài suy nghĩ của tôi về niềm đam mê nhiếp ảnh của ngài. Trong cuộc sống thường nhật, ngài là người thân ái và nhiệt huyết. Ngài nói chuyện với người đối diện với sự quan tâm, ngài đi từng ngõ ngách phố cổ Hà Nội, đi đến những làng nghề xa xôi của Việt Nam để tìm cảm hứng nghệ thuật; ngài thậm chí tự mua cho mình hoa quả từ những chị bán hàng rong hay một chiếc xe đạp đẹp để tự giải thoát khỏi một nỗi buồn… Tôi rất vui khi được tham dự cuộc thi chụp ảnh do ngài tổ chức cho sinh viên, được ngài chụp, được nghe những lời khuyên bổ ích, được ngài mời một loại bánh mỳ ngon của Ý và nghe giải thích về nguồn gốc của nó. Những bức ảnh của ngài về bầu trời Ý gây cho tôi ấn tượng mạnh đến nỗi tôi hay đem ra so sánh với những điều tôi yêu thích nhất.
Tiếp xúc với những người Ý tại Việt Nam, điều đầu tiên đến trong tôi là một chân dung điển hình về con người của Đất nước xinh đẹp với tính cách thân thiện, sẵn lòng, hài hước và lịch sự. Từ những cử chỉ nhỏ của họ, tôi có những ấn tượng lớn: khi rơi một chiếc bút chì xuống đất, họ nhặt ngay lên hộ tôi; khi đặt một câu hỏi về nước Ý, họ giải thích cho tôi nhiều hơn cả điều đã mong muốn; khi chẳng may nói nhầm, họ sửa lỗi cho tôi.
Khi tôi cảm thấy e dè, hồi hộp hay căng thẳng trước những người Ý trong lần gặp đầu, trong những buổi hội thảo hay trong phòng thi, họ luôn có cách để phá vỡ tảng băng với những từ ngữ giản đơn nhưng đến đúng lúc và trúng đích. Họ biết làm thế nào để chuyển nỗi lo lắng và sự hồi hộp của bạn thành niềm vui và sự cởi mở. Khi bạn thành công, họ đến chúc mừng; khi bạn thất bại, họ khuyến khích, cổ vũ cho bạn và nói họ tin là bạn sẽ thành công trong tương lai.
Những người Ý ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống tinh thần của tôi. Tôi học được nhiều điều từ họ: yêu cuộc sống hơn với sự lạc quan, mở lòng với mọi người, thưởng thức nghệ thuật dưới nhiều góc nhìn khác nhau… Họ tặng cho tôi niềm vui, kiến thức về ngôn ngữ và văn hoá Ý… Họ đã thể hiện những điều tốt đẹp nhất.
(bài tập viết tiếng Ý hồi ĐH, đây là bản dịch sang tiếng Việt)