Nửa đêm lò dò mở Facebook ra thì thấy lời mời hấp dẫn: chia sẻ Then & Now trên Story và Then gợi ý nàng thơ mùa thu áo dài vàng trên nền lily của tôi. Nhớ ra gần đây có selfie áo tím nửa đêm, và đặc biệt cũng trên nền lily, tôi liền đưa vào Now. Xong cái, “Non, je ne regrette rien…” của Edith Piaf tự động kêu váng lên, vì tôi quên chưa tắt chuông. Thế là vội vã ấn share luôn rồi chìm vào giấc ngủ. Sáng dậy nhớ thêm là bản thân từng viết lời Việt cho ca khúc này, và giở ra xem mình đã “xuyên tạc” nó tới mức độ nào. Nhưng trước hết, hãy dạo lại câu chuyện thú vị phía sau nó.
“Non, je ne regrette rien” gắn liền với cuộc đời đầy biến động của ca sĩ huyền thoại Édith Piaf (1915-1963), khi bà ở giai đoạn cuối sự nghiệp, sức khỏe suy yếu và tinh thần không còn mạnh mẽ sau nhiều biến cố đau buồn trong cuộc sống, với những mối tình tan vỡ và sự mất mát của những người thân yêu.
Năm 1960, nhạc sĩ Charles Dumont gửi cho Piaf bài hát “Non, je ne regrette rien” mà ông sáng tác cùng với người viết lời Michel Vaucaire. Khi Dumont và Vaucaire đến thăm nhà của Piaf tại Boulevard Lannes ở Paris, bà tiếp đón họ một cách bất lịch sự và thiếu thân thiện. Dumont từng nhiều lần cố gắng mời Piaf hát những sáng tác của mình, nhưng bà không thích và từ chối hát chúng. Vào ngày hôm đó, bà rất tức giận vì người quản gia đã sắp xếp cuộc gặp với hai người mà không thông báo, vì vậy bà để họ đợi một giờ trong phòng khách trước khi xuất hiện. Bà nói với họ sẽ chỉ nghe một bài hát. Dumont hát “Non, je ne regrette rien”, và Piaf phản ứng cực kỳ tích cực, thốt lên “Đây là bài hát mà tôi đã chờ đợi. Nó sẽ là thành công lớn nhất của tôi! Tôi muốn nó cho buổi biểu diễn sắp tới của tôi tại Thế vận hội Olympics Paris!” (Nguồn: Wikipedia)
“Non, je ne regrette rien” nghĩa là “Không, tôi không hối tiếc gì cả” – một tuyên ngôn mạnh mẽ về việc không tiếc nuối bất cứ điều gì trong quá khứ, dù đó là niềm vui hay nỗi đau. Với Piaf, bài hát này như lời khẳng định cuối cùng về cuộc đời của mình: dẫu có nhiều sóng gió, bà vẫn không hối tiếc. Sau khi phát hành, bài hát trở thành một trong những bản hit lớn nhất của Piaf và là biểu tượng của bà. Nó không chỉ phản ánh tinh thần bất khuất của Piaf mà còn truyền cảm hứng cho rất nhiều người trên khắp thế giới xuyên suốt nhiều thế hệ.
Tôi sẽ không phân tích, nhận xét gì, mà chỉ đặt lời gốc, lời dịch nghĩa (lấy từ Internet mà tôi cho là sát nghĩa nhất) và lời mình viết cạnh nhau để bạn đọc cảm nhận.
Non, je ne regrette rien
Không, không có gì hối tiếc
Tiếc chi ngày xưa
Non, rien de rien
Non, je ne regrette rien
Ni le bien, qu’on m’a fait
Ni le mal, tout ça m’est bien égal
Không, không gì cả
Không, tôi không hề hối tiếc bất kì điều gì
Bất luận trân trọng hay bạc đãi
Tất cả với tôi giờ cũng như nhau mà thôi!
Ôi nỗi hân hoan
Ôi nỗi đau bao đêm dài
Và cơn mơ chuốc ta say, trói con tim
Hành hạ ta rồi tan biến
Non, rien de rien
Non, je ne regrette rien
C’est payé, balayé, oublié
Je me fous du passé
Không, không gì cả
Không, tôi không hối tiếc chi
Tất cả đều đã được trả đủ, xóa bỏ, hay lãng quên
Tôi hài lòng với quá khứ của mình!
Ôi nỗi đam mê
Ôi nỗi ngu ngơ ngây dại
Tình trêu ta, lúc thăng hoa, lúc hư vô
Giờ luyến tiếc chi ngày xưa
Avec mes souvenirs
J’ai allumé le feu
Mes chagrins, mes plaisirs
Je n’ai plus besoin d’eux
Với bao kỉ niệm
Tôi thắp lên ngọn lửa
Bao nỗi đắng cay, bao niềm vui sướng
Tôi chẳng màng đến chúng nữa!
Những hoài niệm kia đâu còn
Đốt trụi hết thành tro tàn
Gió cuộn xoáy ra sa mạc
Trái tim em đâu cần nữa
Balayer les amours
Avec leurs trémolos
Balayer pour toujours
Je repars à zéro
Quét sạch các chuyện tình
Cùng những dư âm của chúng
Xóa hết mãi mãi
Tôi làm lại từ con số không
Những mộng ước xa vời vợi
Hoá triệu ánh sao lạc loài
Trốn vào bóng đêm u hoài
Nhớ nhung chi thêm âu sầu
Non, rien de rien
Non, je ne regrette rien
Ni le bien, qu’on m’a fait
Ni le mal, tout ça m’est bien égal
Không, không gì cả
Không, tôi không hề hối tiếc bất kì điều gì
Bất luận trân trọng hay bạc đãi
Tất cả với tôi giờ cũng như nhau mà thôi!
Ôi nỗi trông mong
Ôi nỗi hoang mang vô vọng
Vị ngọt đắng chất men cay hãy quên đi
Để vầng dương rọi ánh sáng
Non, rien de rien
Non, je ne regrette rien
Car ma vie, car mes joies
Aujourd’hui, ça commence avec toi
Không, không gì cả
Không, tôi không hề hối tiếc bất kì điều gì
Bởi vì cuộc đời của tôi, niềm hạnh phúc của tôi
Từ nay, sẽ bắt đầu cùng người
Ôi nắng tinh khôi
Ôi chiếu lung linh tâm hồn
Tình nên thơ, tiếng chim ca thắm muôn hoa
Giờ em có anh kề bên
Các bạn thấy tôi có đi quá xa không?