“Traduttore, traditore” – “người dịch, kẻ phản bội” là thành ngữ của Ý chỉ sự “rơi rụng”, biến đổi ý nghĩa khi chuyển nội dung từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác trong quá trình dịch thuật. Khó nhất là việc truyền đạt ý nghĩa, tinh thần và cảm xúc của tác phẩm văn học, thơ ca…, do mỗi ngôn ngữ có có cấu trúc ngữ pháp, ngữ cảnh và văn hóa đặc thù, và thực ra nhiều người cũng không hiểu hết tác phẩm gốc bằng tiếng mẹ đẻ của mình. Thế nên ngoài lớp vỏ ngôn ngữ, tác phẩm dịch còn tùy thuộc vào kiến thức nền, sự hiểu biết, trí tưởng tượng của người dịch.
Tôi có nhiều nửa trái chiều, chẳng hạn một nửa thích sự chính xác, tỉ mỉ, nửa kia lại yêu sự ngẫu hứng, bay bổng. Tôi từng biên dịch một số thể loại, trong đó cũng có văn, thơ, ca khúc. Văn thì chỉ riêng mảng thiếu nhi; tôi thấy mình không đủ khả năng dịch văn người lớn, không dám liều và nhất là không có nhiều thời gian để đi sâu. Thơ thì số bài tôi từng dịch sang tiếng Việt còn ít hơn số bài tiếng Anh, Ý tôi từng viết, và cả hai chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Dịch ca khúc thì là miền đất xinh đẹp luôn có một “ám lực” dẫn tôi đến, mặc dù tôi muốn tự viết ca khúc trọn vẹn có cả lời và nhạc hơn. Đây cũng là một trong những chốn yên bình, tự do, nơi không bị phiền nhiễu bởi sự phán xét hay lời ca tụng, và tôi là chính tôi. Thi thoảng tôi gặp một vài người, kiểu là cá nhưng lại khen chê các lĩnh vực của chim một cách bất cẩn. Nói vậy không có nghĩa tôi cho rằng ngược lại con chim có quyền đánh giá con cá, mà con chim có thể nói: “Này cá ơi, chúng ta không sống trong môi trường của nhau, tớ chẳng ý kiến về san hô thì cậu cũng đừng khẳng định về hoa cỏ.”
Tôi luôn tôn trọng tác giả và chảy theo cảm xúc tác phẩm của họ, và “cấm” bản thân cư xử thiếu xứng đáng với đứa con tinh thần của họ. Vẫn thuộc kỉ luật này, nhưng bài mới nhất, về lớp vỏ ngôn ngữ, khá lệch hướng số với bản gốc. Trước đây, trong một thời gian dài, lời câu đầu “Khi con tim đã mệt nhoài” ám ảnh tôi và tôi muốn phần tiếp theo sẽ là lời thủ thỉ của cô gái “Xin hãy yêu em” nhưng không tiến thêm được nữa. Bỗng dưng đến một thời điểm, tôi tự hỏi “Ê, sao yêu lại phải năn nỉ? Hãy viết gì đó sáng hơn, giàu hình ảnh, hình tượng hơn, như những gì mình đang cảm thấy. Đừng cố gượng ép bản thân!” Và thế là “Ta đến trong nhau” hiện ra theo cách này.
Tôi vẫn phải nhắc lại rằng mình dốt văn từ xưa, thậm chí còn không phân tích được hết những điều mình viết ra, bởi với tôi đó là sự cô đọng của những cảm xúc mà tôi không muốn gia giảm, thêm thắt. Chỉ có thể nói, bài này, ngoài những vị “cổ điển” thì còn là sự pha trộn giữa hiện thực, lãng mạn và siêu thực. Và tôi đích thị là kẻ phản bội!
Ta đến trong nhau (You must love me)
Đêm đen tăm tối mịt mùng
Anh như ánh sáng thắp lung linh giấc mơ
Dịu dàng, êm ái, ngọt ngào, đam mê
Ta đến trong nhau
Thênh thang cơn gió mùa hạ
Chim vui ca hát, hoa tươi khoe sắc hương
Cánh diều cao vút giữa khung trời thiên thanh
Như ta đến trong nhau
Đôi môi run run lời âu yếm
Con tim rung rinh nhịp xao xuyến
Chôn sâu yêu thương vào nỗi nhớ
Âm thầm trao hơi ấm thân quen
Em vẫn ngóng chờ
Anh vẫn mong đợi
Trăng phiêu lưu trong ánh mặt trời
Muôn sao khiêu vũ giữa những áng mây lãng du
Con thuyền nhẹ lướt trên giọt sương tinh khôi
Ta đến trong nhau
Đôi môi run run lời âu yếm
Con tim rung rinh nhịp xao xuyến
Chôn sâu yêu thương vào nỗi nhớ
Âm thầm trao hơi ấm thân quen
Em vẫn ngóng chờ
Anh vẫn mong đợi
Ta đến với nhau