Tôi hiếm khi làm thơ, vì một lý do rất đơn giản: tôi không giỏi làm thơ. Thế nên nếu tôi viết được một bài thơ, thì đó hẳn là sự đúc kết từ nhiều điều, mà sau khi viết xong phân tích này, chắc chắn tôi sẽ vẫn thấy thiêu thiếu.
Bài thơ không hẳn lãng mạn: tôi là người sống giữa mộng mơ và thực tế; có lẽ thuộc cung Thiên Bình nên bao giờ trên hai gánh của tôi cũng là hai thái cực. Nó về sự im lặng và tiếng nói. Cuộc đời là chuỗi lựa chọn triền miên; trong giao tiếp hàng ngày, sử dụng lời nói và sự im lặng lúc nào, ở đâu, với ai là một nghệ thuật. Đôi khi lời nói thể hiện sự dũng cảm, đôi khi im lặng lại thể hiện bản lĩnh. Một mối quan hệ đôi khi bị phá vỡ bởi lời nói, đôi khi lại bị nhấn chìm bởi sự im lặng. Có sự im lặng ồn ã, lại có tiếng nói rơi vào hư không. Thế nên các ý trước sau của tôi lúc ngắn lúc dài, và dường như không mâu thuẫn với nhau.
Vì sao cánh bướm im lặng?
Vẽ vời giai điệu nên thơ.
Nếu bướm hót như chim thì nó không thể mang vẻ mong manh, thanh tao, cũng như vũ công ballet không cất tiếng hát trong những động tác uyển chuyển. Mỗi con người, sự vật, sự việc có đặc điểm và thế mạnh riêng, quan trọng là đánh giá công tâm; không nên cường điệu hóa, đòi hỏi quá mức hay mang một yếu tố nào đó của hệ quy chiếu này sang hệ quy chiếu khác để so sánh.
Vì sao chim không im lặng?
Ca tan bầu sương giăng mờ.
Trong khi đó, con chim cất tiếng xua tan bầu không khí ảm đạm, cho một tâm trạng bừng nở. Có lúc im lặng thể hiện tôn trọng, nhưng khi khác lời nói là sự kết nối giữa con người với nhau.
Vì sao con nhện im lặng?
Chau chuốt trong từng đường tơ.
Con nhện thì lại lặng lẽ chắt lọc tinh chất của tâm hồn, nó không để ý bên ngoài. Hãy chuyên tâm, vượt lên mục đích tầm thường và nhớ rằng những điều bạn làm, trước tiên là được cho chính bạn.
Vì sao dế không im lặng?
Rả rích tháng ngày xa xưa.
Hoài niệm những giá trị tốt đẹp, như sự biết ơn đối với những gì ta đang là, đang có lúc này. Và ở khía cạnh khác, đôi khi cũng là chút tiếc nuối khi một số giá trị xưa tốt đẹp đang phai nhạt dần.
Vì sao cành cây im lặng?
Thờ ơ mặc lũ côn trùng.
Nên im lặng khi người khác nói quá nhiều. Trong cơn say nói, họ không biết lắng nghe. Hãy bỏ ngoài tai lời ong tiếng ve và kiên định với mục tiêu của mình. Kiên định không hẳn là trông chờ một sự hồi đáp (thế giới đầy rẫy bất công, bạn cứ đấu tranh chống lại nó, nhưng cũng đừng trông chờ kẻo thất vọng) hoặc mong muốn một kết quả xứng đáng (kết quả xứng đáng nhất là sự tự hào của bạn về thành quả của mình), mà quá trình kiên định đã bao hàm hạnh phúc. “No one can make you feel inferior without your consent.” (Elenor Roosevelt) – “Không một ai có thể khiến bạn cảm thấy thấp kém trừ khi bạn tán thành việc đó”. Sự khiêm tốn, biết người biết ta là một đẳng cấp.
Cũng không cần phí lời với những người hay dùng từ “chỉ có”, “phải”,… (trừ ngôn tình sến rện kiểu “Only you can make this world seems right”), hoặc “Chỉ có món này mới ngon, chỗ kia mới đẹp, người nọ mới giỏi…“; họ vô tình tự đặt mình trong một giới hạn. Điều mà tôi thoải mái lựa chọn đó là suy nghĩ, và khi tôi làm mình vui bằng suy nghĩ thì cơm nguội tôi cũng thấy ngon, một ô cửa cũ tôi cũng thấy đẹp, một người bị xem là ngốc nghếch cũng có những chỗ có lý… Nói vậy nhưng tôi vẫn luôn vận động để hướng tới những điều tốt đẹp khác nữa.
Vì sao lá không im lặng?
Lao xao xua đi mịt mùng.
Bạn ngạc nhiên khi 100 từ tạo nên từ 24 chữ cái, gắn vào giai điệu tạo nên từ 7 nốt nhạc, gia giảm một chút trường độ, lại thành một tác phẩm nổi tiếng, có giá trị rộng rãi và lâu dài? Người chỉ biết đếm sẽ “Ừ nhỉ, sao lạ thế” mà không nhận ra để đạt đến trình độ đó, người sáng tạo có một chút năng khiếu cộng thêm rất nhiều nỗ lực, và đôi khi cần những sự hỗ trợ tinh thần (có khi không nhất thiết phải là đội ngũ hùng hậu hay tài chính dồi dào) để có thể phóng lên cao.
Vì sao đoá hồng im lặng?
Tỏa hương sâu thẳm màn đêm.
Tôi hay nửa đùa nửa thật nhận mình thuộc “team không làm đau cửa”. Khi đóng mở cửa một cách nhẹ nhàng, người đầu tiên được lợi sẽ là tôi vì tôi ở gần cửa nhất, người xung quanh thì được tôn trọng, và chính cánh cửa cũng được nâng niu và nó sẽ lâu bị hao mòn hơn. Nhân tiện, cũng từ cái cánh cửa mà tôi cũng biết thêm được đôi điều. Tôi quan niệm, khi cần dùng chung một cánh cửa, cùng ra vào hoặc ngược chiều, ai ở gần hơn thì mở và giữ cửa, không phân biệt giới tính, tuổi tác, ngôi thứ; và người đó sẽ nhận lời cảm ơn của người kia một cách vui vẻ. Thông thường, chuyện xảy ra đúng như tôi mong đợi, nhưng có lần nó hơi khác. Việc sử dụng cái cửa hay đồ vật không nói lên quyền lực của bạn, mà ý tứ và sự tôn trọng của bạn. Gần như kiểu tham gia giao thông, nếu ai đó bấm còi ầm ĩ thì nhất định thuộc một (hoặc một số đồng thời) trong những dạng sau: nhẹ nhất là gặp phải tình huống bất ngờ, tiếp đến là nhát gan, sau đó là nóng nảy, thô lỗ, coi thường…
Vì sao đất không im lặng?
Ru giấc chồi non êm đềm.
Yêu thương, nâng niu, chăm sóc là sự ồn ã không gây tiếng động.
Vì sao cơn gió im lặng?
Phẩy đi những lời rườm tai.
Câu này có vẻ trực diện so với những câu khác, nhưng có lúc cần phải thế. Đừng đôi co với những người chỉ đếm (count) mà không cảm (feel), quan tâm đến số lượng (quantity) mà bỏ qua chất lượng (quality), biết giá tiền (price) mà không hiểu giá trị (value). Kiểu như biết tranh của Picasso có giá rất cao nhưng không hiểu tại sao chúng đắt và thậm chí có khi còn không phân biệt được đâu là tranh của ông.
Nếu bạn còn muốn ăn ngon, mặc đẹp, chơi vui… và bạn chọn một trong số những mặt hàng cùng phạm trù vì lý do nào đó ngoài giá tiền, thì bạn còn quan tâm đến định tính, thế nên hy vọng bạn vẫn còn có khả năng tôn trọng tính chất, sự khác biệt của người khác, chỉ cần nghĩ sâu thêm một chút thôi, không đau đâu. Thế giới này đã qua thời kì mông muội từ lâu. Có lẽ chỉ “nhân vật lịch sử” hay “nhà phát minh thiên tài” mới được số đông công nhận là thay đổi đáng kể thế giới, nhưng có nhiều nhân vật tạo ra giá trị tinh thần lại có thể nâng tầm thương hiệu quốc gia của họ. Mất công lấy thì lấy luôn ví dụ khủng cho ngầu, ví dụ Shakespeare đi. Trêu vậy thôi, là vì tôi đang cố gắng phân tích theo cách cơ bản, nên viện ra những cái tên mà chắc hẳn ai cũng đã từng nghe đến. Nếu Shakespeare hoặc một vĩ nhân nào đó không tồn tại thì văn học vẫn phát triển; nhưng trên thực tế, sự tồn tại của Shakespeare khiến thế giới đẹp hơn. Và đương nhiên không ai có thể thay thế được ông vì ông là vĩ nhân, độc đáo, tiên phong. Dù ông qua đời lâu rồi, nhưng những giá trị đó bền vững, xuyên suốt chiều dài lịch sử, mang đến uy tín, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của nước Anh và được nhiều người thuộc nhiều thế hệ trên thế giới ngưỡng mộ.
Và một điều tối quan trọng để một thương hiệu quốc gia trở nên mạnh, đó là sự tự hào của công dân, mà để có được điều đó thì mỗi công dân phải có ý thức xây dựng. “Sứ mệnh” cũng không cần phải to tát kiểu anh hùng cứu thế giới, mà chỉ cần là người công dân tốt cũng đủ.
Đừng theo cảm tính và kiến thức của mình mà đánh giá tiêu cực về người khác. Hãy công bằng. Tôi không thích Celine Dion nhưng cô mang đến chất giọng độc đáo tới thế giới, không thích chất giọng Taylor Swift nhưng không thể phủ nhận cô ấy rất giỏi, tiếng hát của Enya hay Bocelli không thể chê vào đâu được nhưng tôi không thể nghe nhiều vì chúng quá hoàn hảo, đến mức khiến tôi căng thẳng…
Vì sao mưa không im lặng?
Trải lòng hối hả nhịp rơi.
Không phải tôi không ưa những người nói nhiều, mà quan trọng là họ nói gì, với tâm trạng nào.
Vì sao đám mây im lặng?
Lờ lững trong nỗi ơ hờ.
Nhiều khi phải lờ đi những điều tréo nghoe xuất hiện nhiều đến nỗi chẳng được coi là phi lý nữa, kiểu giỏi văn nhưng không nhân văn, không thích nhạc nhưng lại thích xem hát…, vì cùng một hoạt động nhưng mục đích mỗi người khác nhau.
Một lần tôi ngồi rạp hát, ở một vị trí chưa từng ngồi bao giờ. Nó rất hay ho, vì từ đó tôi có thể quan sát được cực kì nhiều khán giả, ở đủ hạng ghế. Nhiều người dùng điện thoại trong giờ diễn, và nhìn màn hình điện thoại của họ, tôi cũng giải trí bằng cách tưởng tượng một kịch bản tương tượng “Sconosciuti perfetti” (Người lạ hoàn hảo).
Vì sao thuyền không im lặng?
Đau đáu niềm mong bến bờ.
Tôi nói không nên trông chờ, kì vọng, nhưng đó là một yếu tố tâm lý mà trí tuệ khó điều khiển nổi.
Vì sao vầng dương im lặng?
Thấu suốt nỗi khổ niềm vui.
Tôi bị chinh phục bởi sự tử tế và khéo léo. Bạn không thể lấy hoàn cảnh của ai đó để bào chữa cho sự tử tế của một người, bởi vì trong bất cứ tình trạng nào, trừ mất trí hoặc quẫn trí, người ta mới không thể tử tế được. Tử tế là do ý muốn, không phải nhiệm vụ bất khả thi. Trước đây tôi chia mọi người thành hai nhóm chính: thú vị và không thú vị, nhưng giờ là tử tế và không tử tế, còn thú vị và các phẩm chất khác như tinh tế, khéo léo… là điểm cộng.
Vì sao đời không im lặng?
Chẳng thể nguôi tiếng khóc cười.
Trong cuộc đời có thăng có trầm, có niềm vui có nỗi buồn luôn hiện diện và đan xen. May mắn là có nhiều vận rủi trở thành động lực, nhưng cũng rất đáng tiếc nhiều cuộc hội ngộ theo ý trời lại rạn nứt hoặc trở nên lỏng lẻo vì những lý do ngớ ngẩn.
Vì sao tia nắng im lặng?
Đã quá rạng rỡ huy hoàng.
Câu mà rất nhiều bà mẹ Việt nói với con mình: “Mày chẳng giống ai cả.” Có ai chạm tự ái khi nghe điều này không? Tôi thì thích nó kinh lên được, vì đó là sự thật! Và giá trị của nó ngang với một lời tỏ tình lãng mạn! “Không có sự khác biệt thì thế giới này thật nhàm chán!” nghe cũng na ná “Không có em, cuộc đời của anh sẽ thật buồn thảm!” đấy chứ! À, quay lại nội dung chính, tôi chỉ là một tia nắng mỏng manh nhưng cứ tự nhận là “rạng rỡ huy hoàng” để người khác quay đi không thèm tranh luận thì có sao?
Vì sao tuyết không im lặng?
Ve vuốt tái tê dịu dàng.
Ối chao, đã đến phần lãng mạn, tôi phải viết gì đây, vì tôi đâu có lai láng? “Nhớ anh quá chừng, anh yêu ạ. Hết bài nhé!” Nhưng não vừa dứt lời thì tim mắng cho tơi tả. Não chẳng vừa: “Tớ chỉ nói được thế thôi đấy, cậu muốn dông dài thì tự đi mà nói.” Tim cãi: “Tớ chắt lọc cho cậu những vần thơ này rồi mà, cậu tự đi mà gia giảm.” Não nhún mình: “Thôi, cho tớ im lặng một tí, vì tớ cũng nhớ nhung chứ có phải mình cậu đâu. Nếu nỗi nhớ mà được nói ra trong chốc lát thì rõ là nó quá nông cạn. Cậu quên là chúng mình đã song kiếm hợp bích bao lần rồi sao?” Và thế là, tim và não lại cùng nhau chìm vào im lặng.
Vì sao vì sao im lặng?
Lung linh chan chứa bao nhiêu.
Vì sao nước không im lặng?
Dạt dào chôn lấp bao điều.
Vì sao vầng trăng im lặng?
Huyễn hoặc mộng ước khát khao.
Vì sao sóng không im lặng?
Chưa thoả thương nhớ cồn cào.
“Thôi xong rồi, chúng mình không thể tiếp tục im lặng nữa. Lại xuất hiện những áng thơ diễm lệ.” – Não thốt lên, nhưng rồi “Ê, chúng mình khùng à? Sao lại phải báo cáo với bàn dân thiên hạ? Nhớ ai thì người đó đã biết!”
Vì sao đá núi im lặng?
Chiêm nghiệm thăng trầm cuộn trào.
Vì sao bão không im lặng?
Cuốn trôi hết những ồn ào.
Vì sao giấc mơ im lặng?
Chu du tới tận nơi nao.
Vì sao tim không im lặng?
Chẳng giấu được nỗi thét gào.
Vì sao tâm hồn im lặng?
Khỏi sa vào nỗi nhạt nhoà.
Vì sao tình không im lặng?
Chất chứa cảm xúc vỡ oà.
Vì sao đôi môi im lặng?
Gửi trao nụ hôn thắm nồng.
Vì sao mắt không im lặng?
Lửa bùng lên đốt cháy lòng.
Đến đây tim mới gật gù với não: “Chúng mình hãy im lặng, vì có những người tiếp xúc nhiều năm vẫn không hiểu mình bằng người chỉ gặp ít ngày.”