Đây là tác phẩm thách thức nhất mà tôi từng viết; dù chỉ là lời Việt trên nền một bài hát Ý khá nổi tiếng, nó buộc tôi phải cảm và nghĩ lâu hơn nhiều so với những bài hoàn toàn là của tôi.
Volare là một trong những tình yêu Ý đầu tiên của tôi, gặp gỡ từ một đĩa nhạc Ý hiếm hoi thời tôi mới vào năm đầu đại học. Nó phản chiếu giấc mơ tự do bay cao bay xa bay lãng mạn thời trẻ trâu của tôi (bây giờ cũng vẫn thế)!
Tôi luôn trân trọng những tác phẩm sáng tạo nên khi ý muốn đặt lời Việt cho bài hát này nảy sinh, tôi đã tìm đọc những bài viết về nó để hiểu hơn về cảm xúc và ý tưởng của tác giả, cố gắng làm thế để truyền đạt lại bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình – không chỉ đơn thuần lớp vỏ ngoài mà cả những chiều sâu bên trong, nói cách khác là dịch tinh thần chứ không dịch vật chất. Tôi trở nên thích thú hơn khi biết rằng cảm hứng của Modugno bắt nguồn từ một bức tranh của Chagall, một hoạ sĩ danh tiếng nhưng lúc đó tôi còn chưa biết. Tôi lại xem và đọc tìm hiểu những tác phẩm của Chagall và có những lúc đắm chìm vào không gian xanh thẳm êm ái đó, hoàn toàn quên thế giới thực.
Nghe rồi, đọc rồi, xem rồi, cảm rồi… thì tiếp tục đối diện với rào cản ngôn ngữ: mỗi từ tiếng Ý có rất nhiều âm tiết và khi phát âm gần như luôn luôn không được cắt bớt chút nào, ví dụ di-pin-ge-vo có 4 âm tiết, nhưng dịch nghĩa sang tiếng việt chỉ còn vỏn vẹn 2 chữ “tôi vẽ”. Đã thế phải khớp nhạc, chuẩn dấu, chỉnh nghĩa, tròn câu, vần điệu thơ Việt… và trôi xuôi dòng cùng tác giả. Nếu đem lời Việt của tôi dịch nghĩa ngược sang tiếng Ý thì chắc cũng được bản dài gấp đôi bản gốc.
Cho nên, khi hoàn thành xong chữ cuối cùng trong một buổi sáng xuân trời xanh mây trắng nắng vàng gió mênh mang tôi đã vui sướng đến nhảy cẫng lên.
Tôi sẽ không dịch nghĩa bài hát gốc, chắc bạn nào biết tiếng Ý sẽ nhìn thấy thêm điều gì đó.
Ngoài bài này, tôi còn đặt lời cho Sóng sông Danube, nhẹ nhàng hơn vì đây là bản nhạc không lời mà trước đó tôi lại chưa nghe lời Việt đã được viết cách đây vài chục năm (sau khi viết xong mấy tháng thì mới tình cờ nghe ở đâu đó), thoát được tình trạng cố tránh bị ảnh hưởng hoặc trùng lặp một cách khiên cưỡng.
Mời các bạn nghe bản của Gipsy King; thú nhận là chính nhờ họ mà hứng thú của tôi mới tràn đầy, còn Modugno tôi chỉ thấy hay chứ không thấy lôi cuốn. Cho nên có thể nói trong lời Việt mà tôi đặt có Chagall, Modugno, Gipsy King và có tôi.
VÚT BAY (theo nhạc Nel blu dipinto di blu của Domenico Modugno)
Một điều thật kỳ diệu chợt ùa về tựa giấc mơ hoang đường
nhuộm mình bằng màu trời vòi vọi đượm sắc xanh vô thường
Trong ánh nắng ấm áp gió ngập tràn và ngàn hoa vui rộn ràng
hân hoan đôi cánh biếc giữa bầu trời, chao liệng vào tầng không lãng du…
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trên bầu trời xanh tựa như giấc mơ, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
Và tôi vút bay tôi vút bay trong gió trời cao hơn thái dương căng tràn ánh sáng
và trái đất tròn xa tít dần xa tít dần tan biến như giọt sương
lời ca ấm dịu êm ái hòa theo tiếng nhạc tha thiết trao riêng tôi
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trên bầu trời xanh tựa như giấc mơ, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
Bầu trời chợt vàng chợt hồng chợt trầm buồn và bóng đêm bao trùm
và điều nhiệm màu cuộn mình chìm vào ánh trăng nhạt nhòa
Trong không gian bát ngát giấc mộng vàng còn tơ vương bao nồng nàn
mơ đôi mắt sáng lấp lánh như vòm trời đơm ngàn muôn ngôi sao
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trên bầu trời xanh thẳm như mắt em, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
Và tôi vút bay tôi vút bay trong gió trời cao hơn thái dương căng tràn ánh sáng
và trái đất tròn xa tít dần xa tít dần trong đôi mắt em thẳm xanh
Giọng em ấm dịu êm ái hòa theo tiếng nhạc tha thiết trao riêng tôi
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trong màu xanh thẳm đôi mắt em, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
cùng em…
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trên bầu trời xanh tựa như giấc mơ, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
Bầu trời chợt vàng chợt hồng chợt trầm buồn và bóng đêm bao trùm
và điều nhiệm màu cuộn mình chìm vào ánh trăng nhạt nhòa
Trong không gian bát ngát giấc mộng vàng còn tơ vương bao nồng nàn
mơ đôi mắt sáng lấp lánh như vòm trời đơm ngàn muôn ngôi sao
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trên bầu trời xanh thẳm như mắt em, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
Và tôi vút bay tôi vút bay trong gió trời cao hơn thái dương căng tràn ánh sáng
và trái đất tròn xa tít dần xa tít dần trong đôi mắt em thẳm xanh
Giọng em ấm dịu êm ái hòa theo tiếng nhạc tha thiết trao riêng tôi
Vút bay cùng gió mây, trái tim tràn tình yêu đắm say
trong màu xanh thẳm đôi mắt em, tâm hồn dâng ngàn muôn ý thơ
cùng em…
FLY (translation of my Vietnamese version in English)
Suddenly a magical thing has come like a fabulous dream
I dye myself an impermanent blue of immense sky
In warm sunshine, thrilling wind and steeped flowers
With blue wings, I fly wandering into romantic ether…
I fly through the wind and clouds
My heart is overflowing with charming love
In the blue sky like a dream
My soul gets drenched in poetry
And I soar and I soar in the wind, higher than the brilliant sun
The round world gets further gradually and fades like a dew
A warm and silky voice harmonizing with soft melodies dedicates to me only
Suddenly the sky becomes yellow, pink, obscure and the darkness invades
And the magical thing drowns in gloomy moonlight
But in this stupendous space my golden dream is still enchanted with passion
I imagine your twinkling eyes like the sky beaded with thousands of stars
I fly through the wind and clouds
Singing burning love songs
In the blue sky like your eyes
And my soul gets drenched in poetry
And I soar and I soar in the wind, higher than the brilliant sun
The round world gets further gradually in your deep blue eyes
Your warm and silky voice harmonizing with soft melodies dedicates to me only
I fly through the wind and clouds
My heart is overflowing with charming love
In the blue sky like a dream
And my soul gets drenched in poetry
With you…
VOLARE (lời gốc Nel blu dipinto di blu của Domenico Modugno) )
Volare, oh oh…
Cantare, ohohoho…
Nel blu dipinto di blu
Felice di stare lassù
E volavo, volavo felice
Più in alto del sole ed ancora più su
Mentre il mondo pian piano spariva, lontano laggiù
Una musica dolce suonava soltanto per me
Volare, oh oh…
Cantare, ohohoho…
Nel blu dipinto di blu
Felice di stare lassù
Ma tutti i sogni nell’alba svaniscono perché
Quando tramonta, la luna li porta con sé
Ma io continuo a sognare negli occhi tuoi belli
Che sono blu come un cielo trapunto di stelle
Volare, oh oh…
Cantare, ohohoho…
Nel blu degli occhi tuoi blu
Felice di stare quaggiù
E continuo a volare felice
Più in alto del sole ed ancora più su
Mentre il mondo pian piano scompare negli occhi tuoi blu
La tua voce è una musica dolce che suona per me
Volare, oh oh…
Cantare, ohohoho…
Nel blu degli occhi tuoi blu
Felice di stare quaggiù
Nel blu degli occhi tuoi blu
Felice di stare quaggiù con te